Een profetische blik ..

 

preek over Jesaja 2:2

Genk, 3de  advent 2007

 

 

            En het zal geschieden in het laatste der dagen:

            dan zal de berg van het huis des Heren vaststaan

                        als de hoogste der bergen,

            en hij zal verheven zijn

                        boven de heuvelen.

            En alle volkeren zullen derwaarts heenstromen (Jesaja 2:2)

 

 

De berg van het huis des Heren, die in deze tekst genoemd wordt, is de berg Sion. Zij wordt in vele psalmen bezongen (de Sionsliederen). Toch is de berg Sion als berg niet zo bijzonder.

 

Hij is om te beginnen al niet erg hoog en eigenlijk is het vooral de omstandigheid dat rond Jeruzalem dalen zijn, het Kidrondal bijvoorbeeld, dat de stad het uitzicht heeft van een ‘stad op een berg’ (vooral als je vanuit Jericho, dat in het Jordaandal ligt, komt).

 

Afin, in die stad is zo’n 3000 jaar geleden op een kleine rots door Salomo de tempel gebouwd, ‘Moria’ wordt wel gezegd, verwijzend naar de ‘berg’ waar Abraham zijn zoon Izaäk aan God ‘geofferd’ heeft en  - bij wijze van spreken - uit de dood heeft terug ontvangen. Vandaag de dag staat op de plaats van de tempel de koepel van de rots (of Omar moskee) met zijn gouden koepel en de Al Aqsa moskee. Van de tempel zelf rest nog één muur, bekend als de klaagmuur... De meest recente archeologische gegevens sugereren dat de muur misschien wel helemaal niet van de tempel is, maar een gedeelte is van de muur dit dat plateau omringt en ondersteunt, maar dit terzijde.

 

Op de berg Sion kun je dus neerkijken, letterlijk en figuurlijk.

De profeet Jesaja weet dat ook wel. Hij weel wel dat er veel hogere bergen zijn dan Sion; hij noemt ze ook iets verderop: In Libanon bijv. daar zijn echte bergen, bultige, steile bergen die ‘opspringen’ en omhoogrijzen.

Vergeleken bij de grootmachten die actief waren rondom, zinkt Israël als volk in het niet en verdwijnt de berg Sion achter de allerlei andere veel hogere bergen rondom.

 

Hoe kan Jesaja dan zeggen dat zij de hoogste der bergen is?

 

Wel gemeente, hier komt verschil aan de dag tussen gewone beschouwing en profetie.

Profetie kijkt met een ander oog naar onze werkelijkheid dan wij gewoonlijk doen.

Het geeft geen menselijke beoordeling, maar vertolkt Gods visie op de zaak, Gods oordeel, meet met Gods maten..... God heeft bijv. een heel andere meetlat, en dus tamelijk dwarse opvattingen over ‘hoog en laag’. En God kijkt dus heel anders naar de dingen, mensen en gebeurtenissen dan wij.  Profeten zijn mensen die deze gedachten en oordelen Gods bekend maken onder de mensen. Zij ‘spreken namens’ God.

 

Jesaja heeft een woord van God vernomen.... Het was zelfs zo concreet, dat er staat, dat Jesaja dat woord gezien heeft ! En wat zag hij dan, welke visie op de dingen werd hem van Godswege bekend gemaakt?

Dit, dat het zal geschieden in het laatste der dagen

dat de berg Sion vast zal staan als de hoogste der bergen

 

In ‘het laatste der dagen’, d.w.z. uiteindelijk zal het zo zijn, op de dag des HEREN, als God de dingen naar zìjn hand zal zetten.

Maar: ‘uiteindelijk’ betekent ook: Zo zijn ze nù, héden in principe ook reeds.

Het ‘laatste der dagen’ bepaalt hoe we de dingen vandaag al mogen proberen te zien.

Ten laatste = ten diepste. Vanuit het einde wordt de ware stand van zaken openbaar, die ook het diepste woord is voor het heden.

 

Ik denk dat dit heel belangrijk is om vast te houden in deze adventstijd. De tijd van verwachting. Dat is een tijd, waarin je uitziet naar ‘iets’ dat je ‘verwacht’. En dat iets ligt  inderdaad  in de toekomst. Maar de verwachting bepaalt toch ook het heden al.

 

Dat is met gewone zaken ook het geval. Als een vrouw een kind verwacht, dan is dat kind niet pas reëel als het geboren wordt, zodat je dan eerst eens begint om je leven en je huis in te richten, zodat het kind een plaats krijgt. Neen: De geboorte van dat kind werpt zijn schaduwen al vooruit, beter: z’n licht.

Het is al present, ook als het er nog niet is. Het vraagt ‘voorbereiding’.

 

En dat geldt ook voor andere ‘verwachtingen’. Als je ‘verwacht’ dat iets zal gebeuren, dat je iets zult krijgen, dan wordt je leven daar al vantevoren door bepaald. En dat in des te grotere mate naarmate het ‘verwachte’ belangrijk voor je is. Je ‘stelt je leven er op in’.

 

Dat wil dus zeggen, dat als de profeet Jesaja verkondigt dat er ‘in het laatste der dagen’ iets met de berg Sion aan de hand zal zijn.... dan is het zijn bedoeling om zijn tijdgenoten, zijn hoorders, ervan te overtuigen ook nu reeds de ‘berg Sion’ met andere ogen te gaan bezien, nl. als         de hoogste der bergen

            en verheven boven de heuvelen...

 

En waarom? Omdat Sion iets heeft dat al die andere bergen niet hebben: Het is de berg van het huis des Heren, d.w.z. de berg waarop God woont. En dit feit weegt zo zwaar door bij de hoogtemeting van de bergen dat het doorslaggevend wordt. Daarom staat ze als de hoogste der bergen, daarom is ze verheven boven de heuvelen.

 

Het is nu wel volkomen duidelijk, dat Jesaja hier over ‘geestelijke werkelijkheden’ spreekt.

Want de berg Sion ìs en blijft een geologisch een ‘heuveltje’ vergeleken met al die andere geweldige bergen, maar als Jesaja zijn ‘visioen’ heeft en Gods ‘visie’ op deze zaak verkondigt, dan steekt de berg Sion met kop en schouder uit boven willekeurig welke andere berg dan ook... theologisch is zij de hoogste.

 

Gemeente, ik wil daar toch even bij blijven stilstaan..

Zo’n profetie maakt duidelijk hoe God over hoog en laag denkt.

Als het een kleine berg is, maar Hìj is daar, dan is het de hoogste der bergen. En omgekeerd: Het mag dan nog zo’n hoge berg zijn en Hìj is er niet, dan is ze laag, telt niet mee, wordt geslecht om ruim baan te maken voor de Messias (preek Jes 40)..

De toepassingen zijn legio:

Iemand mag in de wereld groot zijn, carrière maken tot in de hemel... the sky is the limit... Is zijn leven niet vervuld van Gods aanwezigheid, dan is hìj minder dan de minste der mensen, die wel in alle oprechtheid proberen voor God te leven... Lijkt trouwens verdacht veel op 1 Kor. 13... als je de liefde niet hebt. Afin: God is liefde...

 

Gemeente, voelt u de revolutionaire kracht van zo’n visie ?

Het hoge, wat zichzelf hoog acht en verheven: het wordt verlaagd. En het nederige wordt verhoogd..  Enkele verzen later vult Jesaja dit ook concreet in: (Jes 2:)

12  Want er is een dag van de Here der heerscharen tegen al wat hoogmoedig is en trots en tegen al wat zichzelf verheft, opdat het vernederd worde; 13  tegen alle trotse en hoge ceders van de Libanon en alle eiken van Basan, 14  tegen alle trotse bergen en alle hoge heuvels, 15  tegen elke hoge toren en elke steile muur, 16 ... 17  Dan wordt de verwatenheid der mensen neergebogen en de trots der mannen vernederd, en de HERE alleen is te dien dage verheven

Het is alsof we Maria al horen zingen, straks: dat God machtigen van de troon gestoten heeft en eenvoudigen verhoogd, een nederige dienstmaagd heeft uitverkoren om de moeder van de Messias te worden... de mens naar Gods hart, die zijn vreemde oordelen belichaamt.

 

Zo staan uiteindelijk ... in principe ... ten diepste dus de dingen.

 

In deze God geloven betekent eigenlijk niets anders dan ‘Gods visie op de zaak’ overnemen, je eigen maken. Je dus niet laten impressioneren door uiterlijk vertoon en schone schijn.., maar met God meekijken, erdoorheen kijken naar ‘wat werkelijk telt’. Zijn aanwezigheid, d.w.z. zijn recht, zijn waarden... Als Hìj komt dan straalt de kribbe in de nacht, dan overtreft een stal alle paleizen en wordt een voorportaal van de hemel. Dit gezien te hebben is de wijsheid van de Drie Koningen.

 

            God de Heer zal richten tussen volk en volk,

            rechtspreken over machtige natiën

            dan zullen zij hun zwaarden tot ploegscharen omsmeden

            en hun speren tot snoeimessen...

 

Dat is een droom van alle tijden... En tòch was Jesaja geen wereldvreemde dromer, zelfs geen pacifist, absoluut niet. Realist was hij tot en met.

Niet alleen kind aan huis in de tempel, maar ook in het paleis, in regeringskringen.

Hij wist best dat de zwaarden het daar voor het zeggen hadden, dat de oorlog wel degelijk werd voorbereid rond Israel, ìn Israel.... dat de vrede zelfs verder weg was dan ooit...

 

Hij had ze ook wel gezien, die zwaarbewapende Assyriërs voor de poorten van Sion... beslist niet gekomen om ‘het recht van God te leren’, absoluut niet van plan om hun zwaarden om te smeden tot ploegscharen’. Hij wist wel dat er allerlei coalities gesloten werden... bang als men was voor de legendarische wreedheid van de woeste Assyriërs.

 

Gemeente, ik denk dat er in de 2de helft van de 8ste  eeuw (als Jesaja profeteert) meer ploegscharen tot zwaarden zijn omgesmeed dan omgekeerd.

Immers: Wat vermag perkament tegen staal?!

Wat vermag de goodwill van velen tegen de krijgslust van enkelen...

Wat vermag het visioen van vrede van een profeet tegen dit geweld ?

 

Niets.

En toch, zo houdt Jesaja vol, zal de berg Sion verhoogd worden boven alle bergen.

Toch zal zij vaststaan en zullen alle volkeren derwaarts optrekken niet om de oorlog te leren, maar om onderwezen te worden in des Heren recht...

Dit is voor ons net zo onvoorstelbaar als toen voor de Israelieten.

Dat de koning van Assur, Tiglath Pileser, met zijn veldheren, ooit deemoedig naar Juda zou komen om daar een lesje te leren vanwege de God van Israel? No way ! Als ze al naar Juda komen dan niet om hun les te leren, maar om Jeruzalem eens een lesje te leren !

 

Toch zal dat  “in het laatste der dagen”  het geval zijn. ! En nu dus ten diepste ook al. Dat mag je hopen en verwachten, daarmee moet je ook nu al durven rekenen, je daarop instellen. .

 

Zouden het Jesaja’s eigen woorden zijn, privémening, dan kon je ze wegwuiven: dromer !

Was het zijn opinie als politiek commentator, Midden-oosten deskundige, dan had je voldoende grond om hem eens kritisch te ondervragen.

Maar zo zijn ze niet bedoeld. Het is zijn opinie als profeet, dat is als diegene die Gods stem vertolkt, die spreekt namens de Heer.

Hij verwoordt Gods mening over onze ‘wereld’... die niet veel veranderd is sinds Jesaja’s dagen, waar nog steeds het zwaard regeert en de angst heerschappij voert... En hij profeteert ook vandaag nog:

 

Zó zal het niet blijven. Het geweld der volkeren is niet de hoofdsom der historie! Die lijnen doortrekken leidt tot de totale oorlog van allen tegen allen.

Advent vieren is: Een andere toekomst verwachten, je mdaarop instellen. Zulke voordehandliggende lijnen weigeren door te trekken.

Advent vieren is : Vanuit een andere ooghoek de dingen bekijken, het zien vanuit Gods perspectief en die lijnen proberen af te buigen, te breken ... of als dat niet lukt: Er kruisende lijnen tegenin te trekken, dwarsliggen.

 

De hoofdsom der historie, zegt Jesaja, zal zijn dat de ganse wereld, alle volken, van oost tot west, Van Egypte tot Babylon, van China tot Afghanistan, van Rusland tot de Verenigde Staten ... dat alle volken zich zullen scharen om en achter Gods recht, dáárvoor zullen buigen, goedschiks of kwaadschiks... dat hangt af van welk stuk van Jesaja je leest. Het komt beide voor. Centraal en doorslaggevend is nu en altijd is:

            De HERE zal richten tussen volk en volk,

            rechtspreken over machtige natiën...

Gods gericht, zijn oordeel over de dingen, zijn visie op des mensen zaak bepaalt tenslotte de afloop der geschiedenis èn onthult ook zijn kern.

 

Houd dit vast, zegt Jesaja, hoe ver weg het ook schijnt, hoezeer ook de bikkelharde werkelijkheid van alledag zich daartegen schijnt te keren. Houd dit vast, want “waar het visioen ontbreekt, verwildert het volk...”.

 

D.w.z. als je je neerlegt bij de macht van het zwaard, het recht van de sterkste, het overwicht van het kwaad dan is het ‘einde zoek’. Dan heeft het allemaal geen zin meer. Dan wordt alles donker en grauw om ons heen, dan is het leven hier op aarde reeds een hel en zal dat nooit meer veranderen... Dan is cynisme de enige levensoptie...

Daarom dit visioen... Daarom altijd toch maar weer leven vol verwachting: Advent.

 

Tenslotte: Heel nuchter sluit Jesaja zijn profetie af..

Huis van Jakob, laten wij wandelen in het licht des Heren....

Dat heeft iets dicht bij de gronds, basic. Geen grote woorden, meer, maar gewoon doen wat jij kunt.. heel dichtbij:: Laten wij zelf, als horend bij deze God wandelen in zijn licht...

Nu al vast op weg gaan,

ònze zwaarden omsmeden tot ploegscharen, ònze oorlogjes afleren, wandelen in het licht...

om de weg te bereiden van de Messias, een beetje dan toch, al vast..

amen.
 

 

liturgie

 

            aanvangslied: psalm 65: 1 en 2

            stil gebed

            votum & groet

 

            lied: gezang 117: 1

            gebed om ontferming

            lied: gezang 117: 3 en 5

            woord ten leven:

            lied: gezang 117: 7

 

gebed bij de opening van het Woord

Schriftlezing: Jesaja 2: 1-5

gezang 126: 1, 2

preek

geloofsbelijdenis (melodie 429)

afkondigingen collecten

gebeden

slotlied: gezang 127: 1, 2 en 5

heenzending en zegen

“amen..” (gezang 456:3)