Aanvullend liedboek
Voor wie eens wat anders wil zingen in kerk, school of huis.
Na het verschijnen van Liedboek 2013 gevoelde ik [Dick Wursten] de onweerstaanbare drang om van het Oude Liedboek (1973) nog te redden wat er te redden viel. Een aantal liederen die LB2013 niet waardig waren bevonden, vond ik namelijk wel waardevol. Sommigen zelfs onmisbaar. Ik heb ze hier verzameld samen met andere liederen - vaak uit de schat van de Kerk der eeuwen - die ik voor vergetelheid wil bewaren. Een subjectieve collectie, om uit te putten als het gewone liedboek uitgeput is en/of u in ademnood raakt. Verder: Bent u musicus: koop dan (als u het nog niet hebt) het koraalboek: Liedboek voor de kerken. 491 gezangen. Koor- en orgeluitgave: een kerkmuzikale schatkamer vol uitstekende zettingen, tegenwoordig voor een paar euro tweedehands te koop.
Tenslotte: Veel geschrapte, vaak 19de eeuwse liederen overleven op youtube en/of Nederland zingt. Die hoef ik niet te redden, gesteld dat ik dat al zou willen. Ter harte gaan mij de verweesd achtergeblevenen, en de vondelingen. Die geef ik hier een plek.
Het alfabetisch overzicht geeft u een idee om welke liederen het gaat.
De link geeft u de kans om te zien of het echt iets is.
|
beginregel (alfabetisch) |
bron / link / bijzonderheid | |
|---|---|---|
|
Al ruisen alle wouden Jan Luyken is een excellente bevindelijke lieddichter. Gewoon zingen, en de melodie 'will drive the message home' aan het eind van elk couplet. Het is het gemoed dat geraakt wordt, niet het verstand. |
 |
LB1973, gez. 433 webpagina |
|
Alle volken, looft de Here
19de eeuwse tekst van J.P. Heye, via de Protestantenbond geliefd: Natuur en God, maar met meer 'tale kanaäns' (ps. 42) dan je denkt. Hier met de melodie uit NH bundel van 1938 (gezang 150) |
 |
LB1973, gez. 464 melodie uit Bundel 1938 webpagina |
|
Als Godes Zoon, de heerser over al J. Revius Het slaaplied van Jacob Revius, op de melodie uit Valerius' Gedencklanck (De Engelse Farwel - o slaep, o soete slaep). De beeldspraak die ook van Bach bekend is over de 'slaap' als 'des Todes Bruder' |
 |
LB1973, gez. 276 webpagina |
|
Blijf bij ons Heer, nu 't avond is [Ach bleib bei ons (Stegmann)] melodie: Mag ich Unglück nicht widerstahn Misschien niet voor de gemeentezang, maar als de cantorij eens iets wil zingen tijdens een vesper... vierstemmige zettingen ook meegegeven. Zorgvuldig uitgewerkte metaforen, heel fraaie melodie. |
 |
webpagina Ach, bleib bei uns cantorij |
|
Christus mijn Heer, op u alleen [Allein zu dir, Herr Jesu Christ] Deze klassieker is misschien niet voor gemeentezang, maar kan door een goede zanger of cantorij prima in beurtzang gezongen worden met bijv. het orgel. Zettingen te over, rijke inhoud en een voorname melodie. |
 |
LB1973, gez. 407 webpagina Allein zu dir cantorij |
|
Christus uit God geboren [Herr Christ, der einig Gotts Sohn] Elisabeth Cruciger, 1524 Duits-Nederlands Sterke vrouwelijke bijdrage aan Luthers eerste gezangboek, Enchiridion (1524) |
 |
LB1973, gez. 158 LB2013, nr. 517 webpagina met achtergrond. Naar het origineel teruggebogen tekst |
|
Daar is uit 's werelds duistere wolken Nicolaas Beets (19de E) originele tekst bij de melodie van Bastiaans (19de E). NB: 19de Eeuw, dat betekent: statig zingen ook al zijn het kwartnoten. |
LB1973, gez. 26 webpagina originele tekst van LB2013 (nr. 482 gebruikt enkel de eerste zin). |
|
|
De haan kraait dat de dag begint (Aurelius Prudentius, fl. 400) De oudkerkelijke hymne 'ad gallicantus' van Prudentius, nr. 1 in zijn Cathemerinon (12 gedichten geordend naar de tijd van de dag of de liturgische tijd van het jaar). Prudentius werd in deze liederen 'den Romeinen een Romein'... |
LB1973, gez. 371 webpagina met achtergrond, diverse vertalingen. [metrum 8-8-8-8] kies gerust een andere melodie (bijv. gez. 373) |
|
|
De Heer is mijn herder (Engelse melodie) [The Lord's my shepherd] Geliefde melodie 'Crimond' is opgenomen in LB2013 (23c), maar daar met een lelijke tekst. Hier een vierstemmige zetting met de oude tekst. |
 |
LB2013, nr. 23c webpagina alternatieve tekst |
|
De Heer richt op zijn berg Willem Vogel herenigd met Willem Barnard |
 |
LB1973, gez. 27 LB2013, nr. 762 webpagina |
|
De Heiland bij de hemelvaart,
Harriet Auber (1773-1862): zeer geliefd Engels hemelvaartslied. Vertaling JWSN. |
 |
Hemelvaartslied Een plaats ontzegd webpagina |
|
|
 |
LB1973, gez. 185 alternatieve tekst voor LB 2013, nr. 572 webpagina met duiding |
|
De
mond der aarde spreekt (met oorspronkelijke melodie
van Wim ter Burg) Een paaslied dat de hof van Eden met de tuin der opstanding verbindt. Eigenlijk een gedicht. Hier met de oorspronkelijke melodie (1958). |
|
LB1973, gez. 198 oorspronkelijke melodie |
|
De nacht, de moeder van de rust Jacob Revius Dit calvinistisch meesterstuk, poëtische bewerking van de klassieke avondhymne, mag niet ontbreken in een Nederlands gezanboek (Revius laat de biddende slaper rusten 'in Uw genade grondeloos'). |
 |
LB1973, gez. 386
webpagina nachtgebed Revius 4-stemmige zetting |
|
De trouw en goedheid van de Heer Door het schrappen van de coupletten 2-4 is dit biddende lied betekenisloos geworden. Het reliëf is weg. Vandaar de volledige versie. |
LB1973, gez. 375 webpagina aanvulling met de weggelaten coupletten LB2013, nr. 207 |
|
|
Die in de dood gebonden lag [Christ lag in Todesbanden] Als je dit Paaslied van Luther zingt krijg je de oud-kerkelijke sequens Victimae Paschali laudes er zomaar bij: niet simpel, de tekst is complex, gelaagd, maar dus rijk aan betekenis. |
 |
LB1973, gez. 206 webpagina alternatief voor LB2013, nr. 618 met uitgebreide toelichting |
|
Het Dies Irae Achtergrondinformatie met diverse vertalingen |
webpagina achtergrondinfo |
|
|
Door uwe donkre sluier heen Prachtig lied uit de 'moderne richting' van Johannes Helder. Met referentie naar 'de draad van Ariadne' en nog meer moois. De censuur die het Liedboek 1973 op de 'Griekse gedachten' uitoefende (schrappen van een couplet, herformulering) ongedaan gemaakt. |
 |
LB1973, gez. 472 webpagina |
|
Gethsemane die nacht moest eenmaal komen
De melodie van Herzliebster Jesu. Mooie meditatieve tekst van E.L. Smelik. Met verwijzing naar Pascal (zie hiervoor O liefde die verborgen zijt) |
 |
LB1973, gez. 180 webpagina |
|
Gij die der sterren schepper zijt [Conditor alme siderum] Adventshymne uit de 7de eeuw. Bekend ook onder z'n latere vorm: 'Creator alme siderum'. Tevens standaardrepertoire in Luther's kerk. Klinkt door in vele latere hymnen. NL - J.W. Schulte Nordholt / ENG - J.M. Neale. |
 |
LB1973, gez. 226 webpagina met achtergrondinfo |
|
Gij zijt mijn goed, mijn overvloed Mooi lied van Tom Naastepad, past - mede door de melodie - ook prima in de passietijd. |
 |
LB1973, gez. 366 webpagina |
|
Vrije tekst van Bep Hagen: beeldrijk, mooie inventie. Slechts geringe poëtische kracht, toch verre te verkiezen boven veel hedendaags gerijmel.
|
 |
Contrafacten (1988) ook voor de cantorij |
|
God die het al geschapen heeft [Aeterne rerum conditor - Ambrosius] avondhymne Vertaling J.W. Schulte Nordholt |
LB1973, gez. 370 webpagina met achtergrondinfo |
|
|
Het brood dat Gij ons geven |
 |
Contrafacten (1988) LB2013, nr 389, maar met oorsponkelijke melodie Avondmaal cantorij |
|
Het pure witte licht van Gods aanwezigheid Eenvoudig diepzinnig Paaslied van Marijke de Bruijne. Het verplaatst je naar de hof van Jozef van Arimathea, die de hof van Eden wordt. |
Uit 'Tussentijds' lied 171 webpagina |
|
|
|
 |
LB1973, gez. 482 LB2013, nr. 248 webpagina met achtergrond |
|
Hoe kan 't dat God vergeten zou Opmerking: in couplet 2 zult u in het eerste stuk van de herhaling (regel 4) vier lettergrepen tekort komen. Mijn voorstel: dat couplet reciteren en de rest zingen. |
 |
Contrafacten (1988) naar Psalm 77 cantorij |
|
Ad den Besten: vrije tekst geïnspireerd door psalm 145. Beetje gedateerd qua taal, maar de melodie/zetting doet je dat snel vergeten. Luisterlied dus. |
 |
Contrafacten (1988) cantorij |
|
Jeruzalem, gij schone stad [Jerusalem du hochgebaute Stadt] Zeer statig Duits lied, op een melodie die Bach verwerkt heeft in zijn cantate 119. Vertaling Ad den Besten (1973). |
LB1973, gez. 265 webpagina met veel achtergrondinfo |
|
|
Jezus Christus, onze Heiland [die weerstond de oude vijand] Luthers bewerking van een Tsjechisch avondmaalslied, toegeschreven aan Johannes Hus. NB: niet te verwarren met het Paaslied van Luther dat dezelfde aanvangswoorden heeft (Liedboek, gezang 204) (vertaling AdB) |
 |
een plaats ontzegd webpagina Avondmaalslied pseudo-Johannes Hus |
|
Laat m'in u blijven, groeien, bloeien J.J.L. ten Kate's persoonlijke lied bij de gelijkenis van de wijnstok en de ranken. Met ontbrekende coupletten en vergelijking. |
 |
LB1973, gez. 78 webpagina |
|
Leer mij o heer uw lijden recht betrachten [Herzliebster Jesu] Meditatief lied, klassieker in de lijdenstijd op dè melodie van het Passielied tout court. Het Duitse origineel - zelf al een 18de eeuwse 'update' van het 17de eeuwse origineel, blijkt ook coupletten te bevatten die verrassend bij-de-tijd zijn --- alleen zijn die coupletten nu juist niet vertaald... |
LB1973, gez. 177 webpagina |
|
|
Licht dat zoet en stralend zijt [Lux jucunda, lux insignis - Adam van St. Victor] Een meesterstuk uit de Middeleeuwen, hier vertaald door J.W. Schulte Nordholt. Liedboek 2013 (nr. 294) heeft een minder geslaagde vertaling. |
 |
LB1973, gez. 488 webpagina Latijn/NL |
|
O Jezus, uw gedachtenis |
LB1973, gez. 408 webpagina cantorij zie Jesu dulcis memoria |
|
|
O Liefde die verborgen zijt [O Liebe, die du bist verborgen] Zeer krachtig, meditatief geïntoneerde lied voor de lijdenstijd. Geen prekerig 19de eeuws lied, maar een bezonnen 17de eeuws lied. niet van Benjamin Schmolck, maar van Adam Tribbechov (1641-1687). |
 |
LB1973, gez. 189 webpagina |
|
Noem d'overtreding, Heer die Gij begaan hebt
[Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen] De tekst van dit Passielied is gedateerd, zeker, maar dat zijn wij straks ook. Je belijdt je geloof in eenheid met de kerk "van alle tijden en alle plaatsen..." In dit lied beginnen de gedachten bij Augustinus, komen via de abdij van Fécamp en Lutherse meditatieboeken bij Heermann/Crüger en Bach terecht. Ze doorademen de Mattheüspassie. Jacqueline van der Waals heeft gepoogd ze ook in het Nederlands over te zetten. |
 |
LB1973, gez. 181 webpagina met achtergrondinfo en koorzetting |
|
O grote God, o goede Heer Op de melodie van het Onze Vader, schreef J. Revius een lied dat past bij de bekendste parabels. Meditatieve sfeer. Oud Nederlands, maar wel sommige sterke coupletten |
LB1973, gez. 50 webpagina parabel-lied meditatief origineel:  |
|
|
O Heer die onze vader zijt Met de melodie (rest of Elton) uit LB1973 LB2013 heeft melodie (Repton) uit NEH. |
LB1973, gez. 463 LB2013, nr. 836 webpagina Melodie: Rest of Elton |
|
|
O Levensbron, onuitputtelijk [Ad perennis vitae fontem] Middedeeuwse (12de E) hymne over de hemelse stad Jeruzalem. Vertaling P. Rümke (LB1973). De oorspronkelijke tekst is rijker aan metaforen. |
 |
LB1973, gez. 277 webpagina |
|
O kom, o kom Immanuel [LB1973, gez. 125]
Antifonen van het ‘Magnificat in de vespers van de week voor Kerstmis, Guillaume van der Graft (ps. Willem Barnard): Verzamelde liederen, nr. 191. melodie: ‘O kom, o kom Immanuel’ (Thomas Helmore, 1854). Barnards' eerste versie was een vertaling van het Engelse lied van J.M. Neale NB: hier opgenomen omdat LB2013 Barnards herziene versie van dit lied heeft verhaspeld. |
 |
LB1973, gez. 125 webpagina met info en alternatieven |
|
O leid mijn blindheid bij de hand prachtig avondmaalslied uit de Engelse traditie. Als u het niet voor de tekst zingt, doe het dan voor de melodie. |
 |
LB1973, gez. 356 webpagina cantorij Avondmaal |
|
O verbreker aller banden Sterke tekst, krachtige taal (eerder uitzonderlijk voor kerkliederen tegenwoordig). Prachtige melodie uit Freylinghausen's Gesangbuch. Een gedreven lied, waarin de vrijheid wordt gezocht, hartstochtelijk. Blijven zingen |
 |
LB1973, gez. 435 webpagina |
|
O vrolijk levenslicht [Phoos hilaron] Phoos Hilaron (3de eeuws, grieks, avondlied), vertaald door Willem Barnard. melodie: Lofzang van Simeon (nunc dimittis) |
webpagina oud grieks avondlied |
|
|
O zalig, heilig Bethlehem Zo schoon, de tekst èn de melodie. En echt een Kerstlied van bij ons. Talloze sfeervolle zettingen, en variaties (blokfluit!). |
 |
LB1973, gez. 131 webpagina Kerstlied |
|
U heb ik hartelijk lief |
 |
LB1973, gez. 410 LB2013, nr. 892 U roep ik aan webpagina prachtig lied, in het Duits cantorij: zetting van Calvisius/Gesius |
|
Van U zijn alle dingen Aandoenlijk lied van Jan de Liefde, z'n tijd ver vooruit. Met de oorspronkelijke melodie uit 1849 (van Jan de Liefde uit de bundel Zangstukje voor scholen en huisgezinnen). Drie-stemmig te zingen met/door kinderen. |
 |
LB1973, gez. 465 webpagina |
|
Vergeef o Heer dat duizendvoud Een eerlijk oecumenisch lied, dat niet alleen naar anderen wijst. |
 |
LB1973, gez. 307 webpagina |
|
Wees gegroet Gij eersteling der dagen Een Paashymne uit de 7e-8e eeuw die via Luthers 'Christ lag in Todesbanden' is overgeleverd. Vertaling: J.W. Schulte Nordholt. |
 |
LB1973, gez 221 webpagina met achtergrondinfo |
|
Wie maar de goede God laat zorgen Niet zo gemakkelijk te vertalen klassieker |
webpagina meerdere tekstversies LB1973, gez. 429 LB2013, nr. 905 |
|
|
Wie zich hovaardig heffen Mooi lied op dito wijs [Von Gott will ich nicht lassen] |
LB1973, gez. 107 webpagina alternatieve melodie |
|
|
Zingt een nieuw lied voor God de Here In Liedboek 2013 heeft men het 2de couplet geschrapt. Hier de originele complete tekst (met 4de couplet en meervoud-t) |
LB1973, gez. 320 LB2013, nr. 646 webpagina |
|
|
Zoals een bloem zijn kelk sluit [J. Zijlstra, vrije tekst] Zijlstra's tekst bij Psalm 119. Geschreven voor de melodie van Psalm 119 ('die in de hemel vleugels kregen'). |
 |
LB2013, lied 220 melodie van Psalm 119 |
- Contrafacten. een keuze uit de psalm-zettingen van Heinrich Schütz,
met nieuwe Nederlandse teksten van... ed. Ad den Besten,
Jan van Biezen (Stichting Centrum voor de Kerkzang, Den Haag, 1988)
- Een plaats ontzegd... 64 liederen...