Psalm 116 (Hebreeuwse telling) = Psalm 114 (Dilexi) en Psalm 115 (Credidi)

De 'vertaling' activeert de werkwoordstijden (voor een grotere conformiteit met het Hebreeuwse origineel). Tevens neem ik de keuze van Hieronymus serieus die het werkwoord liefhebben (in het Grieks met 'agapao', agapè.) vertaald met het in het Latijn toch ook wel wat ongewone werkwoord 'diligo'

[overdenking onder de vertaling]

"Ik blijf het leven hogelijk waarderen (diligo) / vertrouwen houdt mij gaande (credo)."

Alleluja.

Dilexi, quoniam exaudiet Dominus vocem orationis meæ. Quia inclinavit aurem suam mihi, et in diebus meis invocabo.

Ik blijf waarde toekennen aan het leven, want de Eeuwige hoort mijn stem als ik roep. Hij neigt zijn oor naar mij, als ik hem aanroep.

Circumdederunt me dolores mortis; et pericula inferni invenerunt me. Tribulationem et dolorem inveni, et nomen Domini invocavi: o Domine, libera animam meam.

Koorden des doods omsnoerden mij, naar mij grepen angsten voor het dodenrijk. Beklemming, pijn hield mij in de ban. Toen riep ik de Naam van de Eeuwige: Eeuwige, red mijn ziel, mijn leven.

Misericors Dominus et justus, et Deus noster miseretur. Custodiens parvulos Dominus; Humiliatus sum, et liberavit me.

Barmhartig is de Eeuwige en rechtvaardig onze God. Hij ontferm zich. Argelozen behoedt de Eeuwige. Hij bracht mij, de verslagene, redding.

Convertere, anima mea, in requiem tuam, quia Dominus benefecit tibi:
quia eripuit animam meam de morte, oculos meos a lacrimis, pedes meos a lapsu. Placebo Domino in regione vivorum.
Keer weder, mijn ziel, tot uw rust, want de Eeuwige heeft u welgedaan.

Hij heeft mijn ziel verlost van de dood, mijn ogen van tranen, mijn voet van de val. Ik zal God behagen in het land der levenden. 

Alleluia

Credidi, propter quod locutus sum: ego autem humiliatus sum nimis. Ego dixi in excessu meo: Omnis homo mendax.

Ik heb vertrouwen/geloof, ook toen ik sprak: ‘al te diep word ik neergebogen’, toen ik – overhaast – concludeerde: Geen mens is betrouwbaar.

Quid retribuam Domino pro omnibus quæ retribuit mihi? Calicem salutaris accipiam, et nomen Domini invocabo. Vota mea Domino reddam coram omni populo ejus.

Hoe kan ik de Eeuwige vergelden voor alles wat hij mij gedaan heeft? Ik zal de kelk des heils heffen, de naam van de Eeuwige aanroepen, mijn geloften inlossen ten overstaan van heel het volk

Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus.

Kostbaar in de ogen van de eeuwige is de dood van zijn geliefden.

O Domine, quia ego servus tuus; ego servus tuus, et filius ancillæ tuæ. Dirupisti vincula mea: tibi sacrificabo hostiam laudis, et nomen Domini invocabo. Vota mea Domino reddam in conspectu omnis populi ejus; in atriis domus Domini, in medio tui, Jerusalem.

O Heer, uw knecht mag ik zijn, uw knecht ben ik, zoon van uw dienstmaagd. Gij hebt mijn boeien verbroken: ik  zal u een lofoffer brengen, de naam van de Eeuwige aanroepen. Ik zal mijn geloften inlossen ten overstaan van heel het volk. In de voorhoven van het huis van de Eeuwige, binnen u, Jeruzalem.

Alleluia

OVERDENKING

Psalm 116

Een psalm vertalen is bijkans onmogelijk. Het is niet een stukje plat informatief proza, dat je zo 1 2 3 kunt omzetten… Psalmen, dat zijn in woorden gevatte brokken intensief leven, flarden pijn, felbevochten geloof, diepe verwondering, eerbied, hartstochtelijke vreugde. En dat staat daar dan in die vreemde Hebreeuwse karakters, een taal niet verwant aan de onze. En soms weten zelfs de geleerdste Hebraïci niet precies wat er staat en zijn er twijfels over de juiste overlevering. En als dan de psalm zèlf, juìst door zijn enorme levensnabijheid, bijna net zo verward is als het leven zelf en voortdurend heen en weer schiet tussen wat er gebeurd is, en hoe het nu is… tussen bijna ondergegaan en toch weer léven, nu mogen... dan wordt het helemaal moeilijk.

Psalm 116 heeft m.a.w. geen logische structuur, geen samenhangende opbouw... Netzoals het leven zelf: klacht, schildering van de nood, vertrouwensuiting, bede en dank, meditatie, wisselen elkaar on-verbonden af. Toen Joden deze tekst in het Grieks vertaalden, zagen ze er zelfs twee psalmen in… Hieronymus die dan de Latijnse vertaling verzorgde in de 4^de eeuw ook. En eigenlijk zit er wel wat in.

Ik heb ze naast elkaarafgedrukt. Linkerblad de ene psalm, rechts de tweede. Beide delen beginnen met een werkwoord…

1. Dilexi… (een van de Latijnse woorden voor ‘liefhebben’)
2. Credidi... (dat kent u van ‘het credo’ = Geloof).

Ik heb geloofd… ook toen ik sprak: al te diep word ik neergebogen... Het zou een citaat van de weduwe uit de evangelielezing van de zondag (Lukas 18 - onrechtvaardige rechter) kunnen zijn. Zij bleef volhouden, vertrouwen… op de goede afloop, dat er recht zou geschieden. En dat geschiedt dan ook, ondanks de onrechtvaardigheid van de rechter. Psalm 116, deel 2 (Latijn 115) gaat zelfs nog een stap verder: Ook toen ik het niet meer geloofde .. en dacht: geen enkel mens is betrouwbaar. Ik had het opgegeven, maar tegen mezelf in ben ik blijven volhouden. Toch maar weer, niet omdat ik zo sterk stond... Neen het was veeleer andersom: toen droeg een diep – grondeloos – vertrouwen me, droeg me door mijn ongeloof heen. Opvallend bij beide psalmen (psalmdelen) is dat beide beginwerkwoorden ‘absoluut’ zijn gebruikt. Ze hebben geen ‘object’… Er is geen ‘lijdend voorwerp’ terwijl je dat wel verwacht.

GELOOF: Het ging niet over het geloof in van alles en nog wat, maar om basishouding, existentiële verknochtheid aan recht, het geloof dat ons draagt…

En dat geldt ook voor het eerste deel (Latijn psalm 114): Ik heb lief…. Veel vertalingen vullen in: ‘God’. God heb ik lief, want die getrouwe heer... zo leerde ik in mijn jeugd. Maar dat staat er niet. Nee, gewoon: ik heb lief… waarom? Waarop gebaseerd? Hoezo? … omdat God mijn stem hoort als ik roep. Dáárom. [Luther doet het weer excellent: Das ist mir lieb, dass der Herr meine Stimme höret].
Het voorbeeld volgt meteen: De dichter was de dood nabij geweest…, beeldend beschreven, maar hij is er doorgekomen. Hij leeft nog. Hij is er nog…

Daarom heeft hij lief…

Net als bij ‘geloof’ gaat het om een ‘basishouding’, een existentiële gerichtheid: die met het woord liefhebbenis weergegeven. Hele preek over te houden, maar ik wil me beperken tot de keuze die Hieronymus gemaakt heeft… Vrij ongebruikelijk (amare)…

Dilexi… van een werkwoord: ‘diligo’

In dat woord zit een component van ‘appreciëren, waarde toekennen’, verkiezen, dat in amare niet zit.
Etymologie: ‘bij het verzamelen het waardevolle apart leggen’ (dis < dives = rijke/waardevol en lego = verzamelen)

Ik heb lief, dilexi, parafraseer ik dan alsvolgt:

Omdat ik de dood zo nabij was, kies ik nu des te stelligervoor om die dingen in het léven die waardevol zijn, te verzamelen, te koesteren… te waarderen !
Juist, ómdat het me bijna ontvallen was, besef ik des te sterker, hoe waardevol het is … het lèven zelf. Dàt ik leef (met mensen/dingen om me heen).
Daarom ben ik zo dankbaar.

Tegelijk betekent zo liefhebben dat je er voorzichtig mee bent (zorgvuldig): je weet: het is zo kwetsbaar. Het kan zomaar gedaan zijn.
Tegelijk: - als je zo liefhebt, het leven, wil je eruit halen wat er in zit (genieten). Want dat is een gave van God… en ons deel in dit leven. (Prediker)
Kostbaar is het leven, juist omdat het kwetsbaar is.

Ik heb lief…dat is: ik bezweer mezelf, en verklaar voor de hele wereld, dat ik het koesteren zal… dat leven, beschermen, waarderen, vieren…. mijn eigen, maar ook dat van de ander, en dat tout court, encompassing.

terug naar de lijst met preken