preek over Mattheüs 24
Genk, 24 augustus 2008
tekst:
Indien men dan tot u zegt:
Zie,
Hij is in de woestijn, gaat er niet heen;
Zie,
Hij is in de binnenkamer, gelooft het niet. (vers 26)
Voor de lezing
Mensen speculeren bij tijden
druk over het einde van de wereld… niet alleen gelovigen, maar eigenlijk
iedereen: zie de vele films waarin de wereld vergaat… of bijna.
Waarom ze dat doen, daarover valt veel te zeggen, maar ik denk dat
het in elk geval ook iets te maken heeft met angst.
Een mens kan namelijk veel, en hij kan ook steeds meer en steeds
beter, maar toch blijft hij zich onzeker voelen..., Waarom? Wel:
misschien hierom: de mens is / jij bent / niet degene die
de wereld bij elkaar houdt. Alles kan je zomaar uit handen vallen.
En dàt leidt tot angst,
ongedefinieerde ongerichte angst (=kenmerkend voor angst,
onderscheid met ‘bang zijn voor iets). Die gevoelens moet
je onderdrukken èn toch kwijt, want bewust kun je er niet mee leven
- angst voor ondergang, voor het moment dat alles uit de hand loopt,
dat deze zijn wereld wordt verteerd, vernietigd door inwendige of
uitwendige krachten. En diep daaronder de angst voor de eigen
ondergang, het eigen einde, de dood.
En die angst komt eruit, kan
eruit, bijv. in apocalyptische voorstellingen over het einde van
de wereld, de planeet aarde. Katalysator bij uitstek in onze dagen
is de grote milieucrisis… CO2, ijskappen, klimaatverandering… er
kan geen gewone depressie meer zijn in de metereologie, alles verwijst
naar de opwarming van de aarde, die in bepaalde presentaties apocalyptisch
wordt. Een andere katalysator is momenteel de beurscrisis…
Tekenen der tijden, zegt men
dan… oorlogen, geruchten van oorlogen, aardbevingen, natuurrampen
etc... En niet alleen sektes en Jehova-getuigen zijn hiermee
bezig, ook in deftige protestants-evangelische kringen is het een
geliefd onderwerp en wordt er gespeculeerd op en gewerkt met
de angst van de mens.. En zo wordt de angst aangewakkerd en probeert
men de toehoorder tot ‘bekering’ te brengen. Over manipulatie gesproken
!
Verkeerde strategie: Angst
kan mensen wel in de ban krijgen, maar nooit bekeren. Enkel liefde
kan dat.
Maar zo zeggen onze eindtijdbroeders
en zusters dan: De bijbel doet dat toch ook. En dan komen
onvermijdelijk met Daniël’s visioenen en Ezechiël’s vergezichten,
en natuurlijk: De apocalyps, de openbaring van Johannes... en als
klap op de vuurpijl: Jezus doet het ook en dan komen er gedeelten
uit Mattheüs ter sprake.
Voilà, laten we die dus maar
eens lezen, dacht ik. Mattheus 24 3-13 & 26-31
Preek
Bijbelgedeelten zoals wij
gelezen hebben, gaan over het einde van de tijden, dat is wel duidelijk,
toch zijn het geen spoorboekjes, overzichtelijk schema=s zodat je
precies kunt zeggen hoe ver de tijd al gevorderd is, neen: alle
apocalyptische stukken zijn bedoeld als boodschap voor de tijd
waarin de eerste hoorders/lezers leefden… Veel van die
stukken zijn ook niet origineel…
Vers
29 is oorspronkelijk 800 jaar voor Christus, gesproken voor de mensen
toen… hun eindtijd oproepend (Jesaja)
--
en een deel daarvan is in 600 voor Christus gesproken door Ezechiël
--
en hetvolgende verse was origineel en actueel in 200 voor Christus,
de tijd waarin het boek op naam van Daniël een bestseller was, (geciteerd
in vers 15, 21 en 30).
--
En bij Mattheüs slaan precies deze woorden op de tijd van de eerste
gemeente.. . en sommige delen ervan komen weer terug bij Johannes
de ziener op Patmos, nog eens een generatie later..
M.a.w. volgens de bijbel kan
elke tijd, het karakter van een eindtijd krijgen.. Dat alleen al
moet ons voorzichtig maken ten opzichte van chronologieën. Trouwens.
Wat staat daar in vers 36, notabene opgetekend uit Jezus’ mond...:
Van die dag en van die
ure weet niemand, ook de engelen in de hemel niet, ja zelfs de Zoon
niet, de Vader alleen…
Dat is toch een absoluut verbod
op rekenarij. Toch zeker voor mensen die zichzelf fundamenteel schriftgetrouw
noemen. (maar de maand / jaar heeft Jezus toch niet verboden, heb
ik ooit horen zeggen, zonder verpinken)
Goed, wij lezen vandaag Mattheüs,
en toen hij deze woorden opschreef, was het gevoel dat het einde
nabij was heel sterk… onontwijkbaar: De tempel was verwoest, de
Joden uit Palestina verdreven… de eerste christenvervolgingen een
feit... Voor Mattheus en zijn lezers was het echt eindtijd, alles
liep af, ging mis.
Het bestaan had al z’n vanzelfsprekendheid
verloren en ook de gelovigen werden geplaatst voor de laatste vragen:
Wij kunnen het zelf niet, dat is wel duidelijk, maar – in dit is
de achterkant van deze stellige teksten: kan God het eigenlijk nog
wel? Doet hij het nog wel? Of… is het mis. Zo verstaan klinken die
teksten al heel anders.
Geen voorspelling van wat
er allemaal nog gaat gebeuren, geen bangmakerij, maar bemoediging.
Dat wil het zijn. Mattheus wil met deze woorden van Jezus de angstige
gelovigen een hart onder de riem steken, zodat ze staande blijven
als alles valt..
Zie, toe en wees niet verontrust;
want dat moet gechieden, maar het einde is het nog niet
zegt Jezus, laat u niet van
uw stuk brengen... Het is begin der weeën (6,8)
Hoort u, hoe nuchter
dat klinkt. Het is het einde niet: Wil men u dat wijs maken,
schudt dan uw hoofd en keer u af. Het is het begin der weeën...,
Hoort u hoe hoopvol
dat klinkt ? Weeën...die kunnen lang duren, en erg pijnlijk zijn,
maar ze leiden tenslotte ergens toe, naar de komst, de geboorte
van iets nieuws, naar een hoopvol nieuw begin... Het hele hoofdstuk
ademt diezelfde nuchterheid en tussendoor is er steeds naast nuchterheid
ook troost en bemoediging... Het is het einde nìet!
Eén ding kunnen we dus al
zeggen: Een ieder die deze gedeelten zó uitlegt, dat u er bang van
wordt, die legt ze niet goed uit. Het zou hetzelfde zijn als over
Daniël in de leeuwenkuil spreken op zo=n wijze, dat de toehoorder
bang wordt gemaakt voor de kuil en de leeuwen. De bedoeling is toch
bemoedigend. nl.. dat Daniël uìt de leeuwenkuil komt, dat al deze
vreselijke dingen het einde nìet zijn..
Daarvoor worden we ook gewaarschuwd.
Verschillende keren, Weest nuchter en waakzaam. Laat u niet
in de war brengen door valse messiassen; wapent u tegen namaak-christussen,
die van die angst misbruik willen maken. Als er in het gedruis van
de tijd iemand komt met de boodschap: zie hier, is de Christus,
de redder...geloof hem gewoon niet.
En als ze er wonderen en tekenen
bijdoen... geloof hem niet.
en als ze duizenden mensen
met glimlachende gezichten laten getuigen, geloof hen niet.
En als ze paradijzen beloven
en u hun gouden beloften op TV zelfs laten zien...gelooft hen niet.
Het zijn valse, onware Messiassen.
Heel scherp klinkt deze waarschuwing
in vers 26. Daar wil ik tenslotte nog even bij stil staan
Indien men dan tot u zegt:
Zie,
Hij is in de woestijn, gaat er niet heen;
Zie, Hij is in de
binnenkamer, gelooft het niet.
Ik vroeg mij af: Vanwaar die
woestijn en vooral: vanwaar die binnenkamer.. en wat hebben die
gemeen?
Beide kenmerken zich doordat
ze een plaats buiten het gewone dagelijkse leven aanduiden.
Zowel in de binnenkamer als in de woestijn kun je je onttrekken
aan de druk en de dwang, de moeite en de zorg, de plichten en de
verantwoordelijkheden die het gewone mensenleven, het mede-menselijk
leven, het samenleven, de samenleving, kenmerken.
Woestijn
De sekte der Essenen bijv.
zonderde zich letterlijk af van de wereld door zich terug te trekken
in de woestijn. Daar leefde men buiten de boze wereld
in reinheid met enkel uitverkorenen, volmaakten... in de woestijn
achter de muren van een gesloten klooster...
Zij distantieerden zich van
het gewone, openbare leven, schudden a.h.w. het stof van hun voeten
en trokken zich terug in hun eigen smetteloze paradijs. Daar leefden
zij zich dagelijks de handen wassend in onschuld ver weg van de
ozo boze wereld.
Welbeschouwd kenmerkt deze
houding nog steeds vele sekten en wordt door vele valse profeten
en messiassen een soortgelijke beweging gesuggereerd... De mensen
uit het gewone moeilijke en zorgelijke leven lokken door ze terzijde
van het leven, een bestaan in zuiverheid en onschuld voor te
spiegelen.
Denk maar aan de Baghwan,
inmiddels al lang geleden, maar toch. Een paradijs schonk hij de
zijnen, zelfs letterlijk in de woestijn in Amerika. Maar denk ook
gewoon aan de slogans van de vele secten en kerkelijke groepen…
die je een verlossing voorspiegelen, doordat je je afscheidt
van het gewone leven: ‘afgescheidenen’ zuiveren. Communes.
De woorden die ze gebruiken
zijn zelfs bij tijd en wijle precies dezelfde als in de kerk...
geloof, verlossing, boze wereld..., maar ze zijn onwaar, vals,
want ze suggereren dat er twee werelden zijn. In de ene,
de gewone wereld leef je slecht, word je besmet… in de wereld van
groep erbuiten… leid je een zuiver leven, in de ‘woestijn’ …
Nu Jezus heeft wel in de woestijn
geleefd, en werd er verzocht, maar na de beproeving te hebben doorstaan,
is hij teruggekeerd naar het gewone leven, dààr heeft hij
met de zijnen geleefd, daar heeft de mensen verlost… en ook na hun
verlossing… bleven ze leven temidden der mensen… trokken zich niet
terug met de uitverkoren in de woestijn..
Jezus verlost ons niet van
de wereld, of uit de wereld, maar ‘in’ de wereld. En de idee dat
je de wereld zou kunne verlaten, inwisselen voor een betere is een
illusie: de wereld, de ene wereld, het ene leven, zit in je.
Ook als je eruit gaat, gaat die mee.
Het evangelie is geen manier
om het leven te ontvluchten…of het kwaad te vermijden,
neen: het is een boodschap voor mensen die gebogen en gebroken
als ze soms zijn door het leven zijn..., temidden van hun daden
en de gevolgen ervan…. die daar verder leven omdat God hen niet
alleen laat.. met hen mee is, in hun nood in hun schuld..
AIndien men dan tot u zegt:
Zie,
De REDDER is in de woestijn,
gaat er niet heen;
binnenkamer
Indien men tot u zegt:
Zie,
DE REDDER is in de binnenkamer,
gelooft het niet.@
De binnenkamer: dat is de
verborgen ruimte in het huis, de schuilplaats bij een inval of -
in vredestijd - de kamer voor meditatie en gebed. En inderdaad:
Ook Jezus verwijst ons wel naar de binnenkamer, om ons voor God
te stellen en te bidden, maar wederom niet als doel
op zich, maar enkel om daardoor gesterkt weer naar buiten
te komen om in de storm van de geschiedenis te gaan staan en midden
in de wereld Gods koninkrijk te zien komen en zijn wil te laten
geschieden... Het is dezelfde fout als bij die woestijnpredikers:
Verwarring van tijdelijk middel en eeuwig doel, waardoor de woorden
hetzelfde klinken maar toch wezenlijk anders zijn.
Ja gevaarlijk is dit, want
het bederf van het beste is het slechtste.
Ook dit is hoogst actueel.
Heel de sfeer van onze tijd, de hernieuwe religiositeit flirt toch
wel erg met de gedachte dat enkel de binnenkant van het bestaan
van belang is. Heel het leven wordt gepsychologiseerd Heel het bestaan
wordt herleid tot een innerlijk proces.
Alles draait dan om de binnenwereld,
die zonder inhoudelijk contact met de bonte en boze buitenwereld
rechtstreeks lijkt aangesloten op de mystieke bovenwereld. Mediums
bemiddelen, channelen van de hemel rechtstreeks tot in de
binnenkamer van de ziel.
En de vraag is opnieuw en
hetzelfde: Waar is de wereld gebleven die God zo lief
had.
Waar is de nuchterheid, de
waakzaamheid midden in het aards gewoel, waar is de verantwoordelijkheid
en de naastenliefde gebleven midden in het medemenselijke en maatschappelijk
bestaan ??
Geofferd op het altaar van
de eigen ziel, die trouwens die last helemaal niet aankan. Net zoals
dat concrete aardse leven geofferd wordt op de altaar van de zuiverheid
bij de sekten.
Daarom gemeente moeten wij
ons niet van de wijs laten brengen door het rumoer daarbuiten; Het
is de oude wereld die kraakt in haar voegen. Dat hoort erbij en
dat doet ze al eeuwen.
Wij moeten ons daardoor niet
laten opjagen naar de woestijn of naar de binnenkamer.
Neen: de komst van de ware
Messias geschiedt dààr, daar middenin: midden in de tijd, midden
in het wereldgebeuren. En dáár zijn zijn zijn volgelingen
dan ook gesteld, om in Hem te geloven, waakzaam en nuchter te zijn
en te volharden, trouw te blijven aan God en zijn gerechtigheid.
Daar, in het gewone dagelijkse
leven, temidden van en ten opzichte van de mensen om ons heen. En
wat er ook woedt of tegenwroet: deze levensstijl heeft toekomst…
dat is de boodschap van dit evangeliegedeelte.
Amen
Aanvangslied: gezang 448:
1 en 2
vg
gezang 448: 3 en 4
kyriegebed (Psalm 31)
zingen
psalm 31: 1 en 7
lezen
psalm 31 vers 24
Hebt de HERE lief, al zijn gunstgenoten
Hij bewaart die hem trouw zijn
Maar wie zich laat gaan in hoogmoed
die doet hij betalen, veelvoudig
weest dan sterk, onverslagen van hart
gij allen die die hoopvol op de HERE wacht..
zingen:
psalm 31: 18 en 19
gebed
Schriftlezing: Mattheüs 24:
3-13 & 26-28
lied: gezang 300: 1, 2 en
6
preek
lied: gezang 297
geloofsbelijdenis met KLEIN
GLORIA
dankgebed en voorbeden
collecten
slotlied: gezang 488A: 1 en
2
heenzending en zegen
/ Aamen..@ (gezang 456:3)